Praca

Praca zawodowa lub społeczna niepełnosprawnych jest niewątpliwym faktem. Pracują oni na różnych stanowiskach, wykonują różne zawody czy czynności. Są też takie osoby z niepełnosprawnością, które z powodzeniem prowadzą własną działalność gospodarczą. Również głuchoniewidomi mogą pracować zawodowo czy społecznie, a także być specjalistami w swoich dziedzinach.

Pierwszym warunkiem jest odpowiednie przygotowanie do pracy. Trzeba jednak stwierdzić, że w naszym kraju nie jest z tym najlepiej. Młodzież, a także dorośli głuchoniewidomi nie mają wielu możliwości zdobycia zawodu i nauczenia się wykonywania go metodami alternatywnymi w stosunku do pełnosprawnych. O ile w sytuacji, gdy głuchoniewidomy jest w stanie komunikować się z otoczeniem, ma odpowiedni poziom motywacji i wsparcia otoczenia, może kształcić się w szkolnictwie powszechnym, o tyle ci, których poziom utraty wzroku i słuchu jest znaczny, a dodatkowo nie mają dostępu do nowoczesnych technologii niwelujących choć w części ograniczenia wzrokowo-słuchowe, mają niewielkie szanse na podniesienie swoich kwalifikacji zawodowych.

W ostatnich latach organizuje się wiele szkoleń, jak poszukiwać pracy i niewiele, jak ją wykonywać. Powstał też pewnego rodzaju mit – obsługa komputera jako przygotowanie do pracy zawodowej.
Umiejętność posługiwania się techniką komputerową jest bardzo ważnym elementem rehabilitacji zawodowej, ale tylko elementem. Głuchoniewidomy musi umieć coś wykonywać, w czym komputer jest przydatny. Sama umiejętność posługiwania się komputerem i urządzeniami peryferyjnymi nie stanowi jednak wystarczającej podstawy do podjęcia pracy zawodowej i jej wykonywania. Konieczne jest opanowanie umiejętności prowadzenia, na przykład poradnictwa z jakiejś dziedziny, wyszukiwania i opracowywania informacji itp.

Osobie głuchoniewidomej trudniej jest wykonywać niemal wszystkie prace. Jeżeli chce dorównać pracownikom dobrze widzącym i słyszącym, musi być dobrze przygotowany do pracy i musi bardziej angażować się w to co robi niż pracownicy pełnosprawni. Nierzadko musi też poświęcać więcej czasu i wysiłku na wykonywanie jakichś czynności.
Mitem jest, że niepełnosprawni mogą być lepszymi pracownikami niż osoby pełnosprawne. Bez wątpienia dobry głuchoniewidomy pracownik może być lepszy od dobrego pracownika widzącego i słyszącego, lecz to o niczym nie świadczy.

Kolejna kwestia – to zatrudnienie na odpowiednim stanowisku, przy wykonywaniu odpowiedniej pracy, odpowiednich czynności zawodowych. Są prace, które z góry należy wykluczyć. Trudno, aby głuchoniewidomy był lotnikiem, kierowcą, operatorem koparki, nie będzie też drwalem ani malarzem pokojowym. Długo można wymieniać, kim nie może być głuchoniewidomy. Jednak lista zawodów i czynności, które z powodzeniem mogą wykonywać głuchoniewidomi nie jest krótka. Wiele w tej materii zależy też od poziomu uszkodzenia zmysłów wzroku i słuchu osbo głuchoniewidomej.
Możliwości człowieka i możliwości techniki są niemal nieograniczone. Z tych względów, to co w przeszłości było niemożliwe, staje się możliwe, a to co jest obecnie niewykonalne, nie musi takie być w przyszłości.

Wybór szkoły, a następnie zawodu, zależy od wielu czynników, tj. od: stopnia uszkodzenia wzroku i słuchu, zdolności, zamiłowań, sprawności, motywacji, miejsca zamieszkania, oferty pracy na danym terenie i innych. Z tych względów, omawianie konkretnych zawodów, możliwości i ograniczeń, które się z nimi wiążą nie jest możliwe.

Kolejne zadanie – to dostosowanie stanowiska pracy do możliwości głuchoniewidomego pracownika oraz dostosowanie otoczenia stanowiska pracy. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w znacznej mierze finansuje to zadanie. Istnieją też możliwości techniczne służące temu celowi.

Istnieją zawody, które mogą być wykonywane przez głuchoniewidomych. Wymaga to przygotowania tychże osób, ich stanowiska pracy, współpracowników i pracodawcy, zorganizowania przestrzeni w miejscu pracy itp. Przez to proces bywa dłuższy, trudniejszy, większe są obawy, zarówno po stronie głuchoniewidomych, jak i po stronie pracodawcy. Jednakże przy należytej motywacji, chęci, zwróceniu uwagi na stopień uszkodzenia narządów wzroku i słuchu, uwzględnieniu predyspozycji osoby głuchoniewidomej, praca ta może jednak z powodzeniem być wykonywana.